“Rasuulkii sharfta mudan iyo
Dunida shaaca looga dhigay…”
Waxaa jira rag rag dhaafay oo adduunka ay yimideen dhanka kale u rogay. Raggaasi waa dhif iyo mar-la-arag. Nebiga, Muxammad bin Cabdullaah ﷺ, ayaa raggaa ugu sita – sida aan filayo in ay tahay qiimeynta qof kasta oo raadkiisa raacraacay iyo qof kasta oo rumeystay diinta Islaamka uu Alle la soo diray. Raggaa rag dhaafay nuuc walba ayuu lahaa(n) oo qaar shar ku suntan yahay, waa sababta aan Nebiga ugu ag xusayn, waayo nebigu wuxuu astaan u yahay wanaag oo dhan, sida ay naanaystiisa Suubane ka marag kacayso.
Tilmaamahaa, kulansigoodu naadirka yahay, ayaan kalkan dhalashadiisa ku xusayaa. Waa saddax sifo ay tahay qofkii hoggaan ah ee himilooyin ummadeed xambaarsan inuu laabta u daayo, uu shifaysto! Kolkii dad loo ergaynayo ama laga ergaynayo waa in ay noqoto; tu akhlaaq leh, aftahamo leh oo awood leh. Si kooban ayaan uga hadlayaa tilaamahaa ay ergaynta Nebigu ﷺ ku suntanayd.
Waxaa xusid mudan tilmaamaha ergeynta inaan hordhigay tuduc ka mid ah Qasiidada Muxammadiya ee Imaam Muxammad bin Siciid bin Xamaaad al Buusiirii.
Ergayn akhlaaq leh (مُحَمَّدٌ طيِّبُ الأخْلاقِ والشِّيَمِ)
Nebigu dhambaalside mabaad’i akhlaaqeed ka duula oo ku duula ayuu ahaa. Sooyaalkiisa laga ma soo helayo isaga oo fartiintii loo ergeystay burinaya, ka hor imanaya ama isdabamaraya. Anshaxa iyo ruuxdiisa xalan waxay ka dhimbiil qaateen Qur’aanka uu basharka u siday. Sida la weriyo dhaqankiisu gebi ahaan waxuu ku sal lahaa Qur’aanka, oo qof iimaankiisa dano ba’aya u qalloociya ma ahayn. Wa lagu dayay in, adduunyada uu mid lacnadan ku sheegay, lagu siro – laakiin mar walbaba natiijadu waxa ay ahayd hungo dhabarka loo ga jabay.
Waa la dhibaateeyay, la jirrabay, saaxiibo gacalkiis ah ayaa la bahdilay oo la silciyay; oo shiddadaa way gayaysiin waysay in la iibsado, waayo ergayntiisu, walow ay amranayd, waxa ay lahayd akhlaaq. Waa mid ka mid ah sababaha loo majeerto insaan kasta oo gaara bar qiime gooyaa jirin, insaanka ka dhabbeeya karaamada lagu galladay ee aan damiirkiisa shilimaad lagu gorgorin.
Nin saaxiibkey ah ayaa ku kaftan dhableeya, “raqiis maahi!” waa run oo qofna ma ahan in uu raqiis noqdo amaba qaal, siiba qof uu Nebi Muxammad tusaale u yahay. Qofna ma ahan in dani seeteyso oo ay gayso suuq intuu dhowran lahaa lagu baayici karo. Qofku ma ahan inuu waayo iimaan gaarsiiya nafhur gaarsan inuu maaddada sululuqa ah ka doorbido qaayaha culus ee uu qof ahaan leeyahay.
Akhlaaqda sarreysa ee mabda’ ku taagnaanta marka laga yimaado, Nebiga teeda asluubta iyo dhaqan wanaagga ah tusaalaheeda jismiga leh ayuu ahaa. Sawraciisa ayaa akhlaaqdu ku tolan tahay oo sooyaalkiisa ayay ku milan tahay. Xitaa kuwo Islaamka uu garwadeenka u ahaa ku kufriyay ayaa taa u qiray!
Ergayn aftahamo leh (مُحَمَّدٌ صادِقُ الأٌقْوَالِ والكَلِمِ)
Burjiwanaaggiisa waa inuu adeegsiga afkiisa Alle u sahlay. Waxaa sidoo kale la dhihi karaa isagaa Carabiga karaamo huwiyay, oo sababay in balaayiin dad ah (in kor u dhaafaysa 2 bilyan) farriintii la la soo diray ku akhriyaan – iyaga oo si toos ah afka ugu hadli aqoon.
Codkar Carabi barax la’ ku xarroogada ayuu ahaa. Waxaa la isla qirsan yahay inuu aftahamada ku horreeyay. Waa maragmaddoon lagaga bogan karo xadiisyada laga weriyay.
Aftahamadiisu ma ahayn been abuur iyo madalhufid, ka dhaacdhicin aan dux lahayn, sida hoggaannada waayahan lagu yaqaan, ee sida uu Imaam Buusiirii ku tilmaamay, waxa ay ahayd mid dhab ah oo runsheeg ah. Waxa ay ahayd aftahamo manhaj Rabbaani ah ku aroorta. Waa tu ku daaban murti iyo ereyga kiisa san. Waxa ay gaar la tahay runsheegidda, debecsanaanta iyo isu-dhuldhigga.
Ergayn awood leh (مُحَمَّدٌ كاشِفُ الغُمَّاتِ وَالظُّلَمِ)
Nebigu ﷺ xeel iyo tab buu yiqiin oo garasho dheer oo curisa buu lahaa. Inta uu awood wax maquunisa qooqaayaasha ku edbiyay, waxaa ka badan inta ay fartiintiisa ruuxaaniyeed ku filnaatay oo mugdiga ka faydday laabo uu hareeyay. Kala oodan inta uu awood ku soo dumay iyo inta ereygiisa ku hanuuntay. Sidaa oo ay tahay, isaga ayaa na baray, kolka ay xaq joogto; oo ay si gar ah iyo majare qumman in nolosha lagu wado noqoto, ninka uu warranku galin in uu waranku galo. Xaqudirir iyo halgan uu dhiiggiisu hooray ayuu ku mideeyay ummad kalataggeedu gaarsanaa; nin walow taagtaa, hadday dedaashana lahayd; nin walbow tolkaa – sida Soomaalida waayahan.
Reero Carbeed, dulmigu ku dhex gaaxday, mayee aawadii la doobbiyay, oo tuulooyin omos leh goor walba isku laaya ayuu ka soo saaray awood sidda dhambaal korran oo legedday boqortooyooyin arlada ku kibray. Awooddaa dhambaalka sidday ujeedkeedu ma ahayn sida uu kal dambe noqday (kursi kala riixasho) ee waxa uu ahaa in insaanka wadna-kurkurka iyo gudcurka uu dhex yuururay laga gobeeyo. Ergaynimadu waxay daarnayd in dadka qabbaannimada iyo addoonsiga dhiggiis laga kor yeelo oo abbaannimada Boqorka mudan la baro. Inkasta uu halgankii waranku qarniyadii Nebigu ammaanay la god galay, kii ereyga ayaa inuu labalexaadsaday, saammayntiisu carro Eebbe wada sintay – oo illaa maanta la caabbin la’ yahay.
Waa halgan lagu seesay ergeyn awood leh oo aan ka suuragal ahayn cid aan ahayn midka uu Alle u doortay iyo qofkii ku dayanaya, Sayyidunaa al-Mukhtaar ﷺ.
وَمَنْ تَكُنْ بِرَسُولِ اللهِ نُصْرَتُهُ
إِنْ تَلْقَهُ الأُسْدُ فِي آجَامِهَا تَجِمِوَلَنْ تَرَى مِنْ وَليٍّ غَيْرِ مُنْتَصِرٍ
بِهِ وَلاَ مِنْ عَدُوٍّ غَيْرِ مُنْقَصِمِأَحَلَّ أُمَّتَهُ فِي حِرْزِ مِلَّتِهِ
كَاللَّيْثِ حَلَّ مَعَ الأَشْبَالِ فِي أَجَمِكَمْ جَدَّلَتْ كَلِمَاتُ اللهِ مِنْ جَدَلٍ
فِيهِ وَكَمْ خَصَمَ البُرْهَانُ مِنْ خَصِمِ